اتحاد ملي و انسجام اسلامي

در تاريخ آمده است: کارواني از مردمان يکي از شهرهاي ايران شکايتي به نزد حاکم آوردند که دو راهزن کاروان يکصد نفري ما را غارت کرده اند ! حاکم با تعجب پرسيد: چگونه صد نفر از پس دونفر بر نيامدند؟ يکي از آنان در پاسخ گفت: آن دو نفر بودند همراه، و ما صدنفر بوديم تنها!

سال 1386 به تدبير رهبر فرزانه انقلاب اسلامي به نام وحدت ملي و انسجام اسلامي نام گرفته است.

اين تدبير ارزشمند به عنوان راهبرد بنيادين خاتم پيامبران در برقراري الفت ميان قلب هاي پراکنده و تشكيل حكومت اسلامي در امتداد سال پيامبر اعظم(ص) زمينه نزديك تر شدن جمهوري اسلامي و جهان اسلام را به انديشه هاي ناب نبوي فراهم مي سازد.

پر واضح است كه در شرايط سخت و توفان هاي بنيان بر افکن که پيوند و همبستگي مسلمانان را نشانه گرفته است اين راهبرد ارزشمند مي تواند برادري و اتحاد دنياي اسلام را در جهان طنين انداز نمايد و به عنوان يكي از اصلي ترين عوامل شكوفايي تمدن اسلامي خودنمايي کند.

قرآن کريم به عنوان سند افتخار دنياي اسلام وحدت و همبستگي را سرچشمه رحمت و مومنان را به صلح و اخوت فرا مي خواند. خداوند متعال در آيات گوناگوني به آن اشاره فرموده است كه از آن جمله مي توان به آيات زير اشاره نمود:

1. "واعتصمو بحَبل الله جَميعا وَلا تفرّقوا" 1

همگي به ريسمان الهي چنگ بزنيد واز پراكندگي بپرهيزيد.

در شآن نزول اين آيه آمده است: ثعليه از تبار اوس با استعد بن زراره از قبيله خزرج نسبت به يکديگر فخرفروشي مي کردند و هرکدام شخصيتهاي قبيله خويش را به رخ ديگري مي کشيد و اين امر باعث اختلاف و تفرقه ميان آنان شد .

پيامبر اکرم (ص) از آن آگاهي يافتند و براي پايان دادن به اين درگيري باتدبير حکيمانه نزول آيه شريفه را به عنوان منشور عمومي به مسلمانان ابلاغ و درگيري دوقبيله نيز پايان پذيرفت.

2. "ولا تكونوا كالذين تفرقوا و اختلفوا من بعد ما جائهم البيّنات و اولئك لهم عذاب عظيم" 2پس از آنها كه آيات وادله اي براي هدايت آنان آمده است و چنين گروهي گرفتار عذاب سخت خواهند شد.

3. "انما المومنون اخوه فاصلحو بين اخويكم و اتّقو الله لعلكم ترحمون" 3به حقيقت مومنان همه برادر يكديگرند پس هميشه بين برادران خود صلح دهيد و پرهيزگارباشيد باشد كه مشمول رحمت الهي گرديد.

4. و اطيعوالله و رسوله و لاتنازعوا فتفشلوا و تذهب ريحکم و اصبروا ان الله مع الصابرين 4

فرمان خدا و پيامبرش را اطاعت کنيد و نزاع _ کشمکش_ ننماييد تا سست نشويد و قدرت و شوکت شما از ميان نرود! و صبر و استقامت کنيد که خدا با استقامت کنندگان است.

تمامي آيات پيش گفته بيانگر اين حقيقت است كه گامهايي كه براي وحدت برداشته مي شود، تعظيم و تحكيم شعاير الهي و عبادت به شمار مي رود.

پيامبر گرامي اسلام به عنوان معماروپايه گذاروحدت مسلمانان در هشداري به آنان مي فرمايد: بر شما نمي ترسم ازاينكه پس از من مشرك شويد ، بلكه ترس من از اختلافاتي است كه دامنگيرتان خواهد شد . 5

آن حضرت همچنين مي فرمايد: اگر همه شما در راه نيکي به هم بپيونديد و هماهنگ شويد، دوستدار و علاقمند يکديگر خواهيد بود .

از سوي ديگر سيره مديريتي اهل بيت (ع) نيز بر مدار اتحاد اسلامي و انسجام مسلمين استوار بوده و در اين راه از هيچ کوششي فروگذار نکرده اند .

اميرالمومنين (ع) در بيان زيبايي خطاب به ابو موسي اشعري مي فرمايد: " وليس رجل- فاعلم - احرص علي جماعة امه محمد صلي الله عليه وآله و الفتها مني ابتغي بذكر حسن الثوب و كرم المآب .... 6

بدان كه هيچ كس حريص تر از من به گرد آوردن امت پيامب (ص) و همدلي آنان نيست و در اين كار پاداش نيك و فرجام نيكو را خواهانم.

آن حضرت در نفي واپسگرايي مسلمانان مي فرمايد: الا ترون الي بلادكم تغزي و الي صفاتكم ترمي

آيا نمي بينيد كه به شهرهايتان مي تازند و سنگر شرف و عزتتان را آماج تيرها مي سازند!

ايشان همچنين مي فرمايد : همراه جماعت باشيد و از تفرقه بپرهيزيد زيرا جداانگاري و تفرقه پيشه اهل باطل است . اگر چه شمارشان زياد باشد و اتحاد و يگانگي هميشه از آن اهل حق است، اگر چه شمار آنان اندک باشد.

حضرت امير (ع) تفرقه و اختلاف را انديشه شيطاني معرفي و مي فرمايد: ان الشيطان قد يسني لکم طرقه و يريد ان يحل دينکم عقده عقده و يعطيکم بالجماعه الفرقه و بالفرقه الفتنه 7

همانا شيطان راههاي خود را براي شما هموار مي کند و مي خواهد بندهاي دينتان را يکي يکي باز کند ؛ به جاي اتحاد پراکندگي آورد و از پراکندگي فتنه نصيبتان سازد .

بندين جهت گام نهادن در اين مسير ارزشمند اجر الهي را نيز به دنبال خواهد داشت و تلاش در جهت اتحاد شکني نيز عذاب الهي را در پي خواهد داشت.

ناگفته نماند امروز نيز مسلمانان درپرتو ناديده گرفتن سفارش هاي 8بزرگان ديني رهسپار ناكجا آباد و سر درگمي مدرن گشته است.

پيروزي انقلاب اسلامي ايران و مطرح شدن آن به عنوان پرچمدار بيداري امت ها و خاستگاه اتحاد اسلامي همگان را به بازخواني انديشه و حدت و خارج ساختن آن از قالب شعار به حوزه رفتار فراخوانده است تا در رهگذر آن ارزشهاي واقعي اسلام و كسب هويت برتردست يافتني شود.

معمار كبير انقلاب اسلامي ايران حضرت امام خميني –ره- در اين باره مي فرمايد:

همه ما مي دانيم وحدت ملت چه اثرهاي معجزه آسايي داشته است و دارد و در مقابل تفرقه وتنازع چه نكبت هايي به سر مسلمين درطول تاريخشان آورده است

اسلام آمده است تا تمام دنيا را ، عرب را ،عجم را ، ترك را ، فارس را ، همه وهمه را با هم متحد كند و يك امت بزرگ به نام امت اسلام در دنيا برقرار كند .

حضرت امام –ره- وحدت اسلامي و ملي را نعمتي الهي دانسته و مي فرمايد : اراده خدا بود كه منت بر همه گذاشت و همه اقشار را با هم متحد كرد.

مقام معظم رهبري نيز وحدت جهان اسلام را يكي از اساسي ترين دغدغه هاي خويش بر شمرد و مي فرمايند:

امروز دنياي اسلام وامت اسلامي با مصايب بزرگي مواجه است ، درست است كه بسياري از اين مصايب از درون دل خود ما مسلمانان برخاسته است ما كوتاهي و تنبلي كرديم و با خود خواهي ها و دنيا طلبي هاي خودمان را ه امت اسلامي به سوي قله تكامل انساني را نپيموديم كه بايد برگرديم بايد حركت كنيم.

ايشان وحدت دنياي اسلام را نياز قطعي دانسته و مي فرمايند: دشمن مي خواهد ميان فرقه هاي اسلامي نزاع باشد.

بخصوص بعد از پيروزي انقلاب اسلامي دشمن خواسته است بين ايران اسلامي و بقيه ملت ها جدايي بيندازد.

نگذاريد اين وحدت خدشه دار شود.

در شرايطي كه جمهوري اسلامي ايران پرچم پر افتخار اتنسجام دنياي اسلام را به اهتزاز درآورده و براي رسيدن به آرمانشهر امت اسلامي تلاش مي کند نياز به وحدت ملي ضرورتي انكار نا پذير است.

در اين راستا مساله وحدت وانسجام در دو لايه دروني وبيروني قابل پيگيري است. لايه دروني با برگزاري نشست هاي عالمانه مشترك پيروان مذاهب اسلامي پيرامون مسايل اختلافي و تضارب آرا و انديشه ها در فضاي صميمانه وعلمي محقق خواهد شد.

لايه بيروني نيز بهره گيري از مولفه هاي مشترك دنياي اسلام و سازمانهاي بين المللي همچون سازمان كنفرانس اسلامي، ،مجمع تقريب مذاهب وبرخي نهادهايي كه اكثريت اعضاي آن را كشورهاي اسلامي تشكيل مي دهند داراي اهميت است.

چنانچه دنياي اسلام با اين راهبردها به سوي اهداف والاي خويش پيش برود رخوت و سستي حاكم بر روابط رخت بر بسته و با آگاهي به سمت قله پيشرفت و پويايي رهنمون خواهد شد.

مقام معظم رهبري در شرايطي اين نسخه شفابخش را براي داخل و خارج کشور اعلام داشته اند که چنگ ودندان استكبار حلقوم لااله الا الله گويان عالم را هدف قرار داده وكانون هاي بحران در قلب سرزمين هاي اسلامي ايجاد شده است. آنان آخرين تير خود را که در قالب اختلاف ميان گروههاي اسلامي طراحي شده و نوك پيكان آن به زهر اختلاف و تفرقه آغشته شده است را در تاريكي خاورميانه به اصطلاح جديد رها ساخته اند .

بنابراين پرچمداران واقعي اسلام ناب، بايد آتش فتنه را با تمسك به كلمه توحيد و حفظ وحدت و انسجام ملي و اسلامي خاموش نمايند.

در اين رزمگاه، محورهاي زير به عنوان راهكار عملي پيشنهاد مي شود:

1-تشكيل جبهه واحد اسلامي در برابراستكبار

2-تمسك به مشتركات و پرهيز از اختلافات

3-پرهيز از مسائل تفرقه افكن

4-پايه ريزي نمادهاي وحدت ،همچون مساله قدس،هفته حج،هفته وحدت و ...

5-توجيه مسلمانان براي پيش گيري از خشونت هاي فرقه اي و فرقه گرايي هاي افراطي

6-كنار گذاشتن سلاح هاي ناكار آمد كفر،تفسيق و ...

7-ارائه نسخه شفابخش محبت و مدارا در ميان امت اسلامي براي پايان بخشيدن به ستيزه هاي فرسايشي

8-مرز بندي ميان حق و باطل،ايمان و شرك ،فضايل و رذايل بر مبناي برائت از دشمنان

9-پايه ريزي مهندسي اجتماعي و فرهنگي بر مبناي گفتمان وحدت و تقريب مذاهب اسلامي

10-پژوهش هاي عميق براي رسيدن به رهيافت علمي منشور وحدت اسلامي

11-ترسيم افق هاي وحدت بر محور توحيد و نبوت و ساير مشتركات

12-پيگيري روش ارزشمند انديشمنداني همچون:سيد جمال الدين اسد آبادي،سيد قطب،محمد عبده،شرف الدين،مرحوم آيت الله بروجردي،شيخ شلتوت و...

13-هدف گيري ريشه فساد

در اين جا اشاره به برخي موانع موجود در راستاي يكپارچگي امت اسلام نيز ضروري به نظر مي رسد .

1. تعصب قومي و تقليد کورکورانه ،

2. پيدايي جهل ، خرافات و بدعت ها

3. برداشت هاي سوء از انديشه هاي ساير مذاهب

4. تهمت هاي ناروا و بي اساس

5. پيدايي حکومت هاي خودکامه

6. غفلت از سياست هاي استکبار و روي آوردن به اختلافات جزيي

7. بزرگ نمايي اختلافات در ميان گروههاي اسلامي

8. پيدايي گروه هايي افراطي و روي آوردن مردم به ديدگاه هاي افراطي آنان

9. پيش گيري از شناخت متقابل پيروان مذاهب اسلامي

10. افزايش خشونت هاي فرقه اي و برادرکشي در سرزمين هاي اسلامي

به راستي حلقهء مفقوده انسجام اسلامي چيست؟ آيا کشوري که خويش را پرچمدار انسجام اسلامي مي داند ؛ در درون نيازي به وحدت نخواهد داشت؟

در پاسخ بايد گفت: اتحاد ملي و انسجام اسلامي دو روي يک سکه اند و هر گاه اتحاد ملي به صورت كامل تحقق يابد انسجام اسلامي نيز دست يافتني خواهد بود. بر اين اساس اتحاد ملي ترجمان انسجام اسلامي در سطح بين المللي خواهد بود

رسيدن به وحدت ملي به عنوان پيش زمينه انسجام اسلامي نيز اصول و مباني ويؤه اي دارد.

كشور عزيز ايران از طوايف، گروهها ، نژادها و گويش هاي گوناگون تشكيل شده است.بنابراين وحدت ملي ضامن سعادت ملت و گامي در جهت حركت به سوي افق هاي روشن خواهد بود.

براي رسيدن به وحدت ملي ،بايد تعريفي روشن از آن ارائه گردد.

منظور از وحدت از ديدگاه جامعه شناختي يعني اين كه اعضاي جامعه فعاليت هاي خود را همسو با ساير شهروندان و در كمال همبستگي و پيوند متقابل به انجام برسانند.

با اين نگاه، وحدت آن گونه که عده اي مي پندارند امري مطلق نخواهد بود و در صورتي دست يافتني است كه همه مردم يك گونه فكر كرده و از روش اعتقادي يكساني برخوردار باشند، زيرا اين روش نه ممكن و نه مطلوب است.

بنابراين بهترين برداشت از وحدت مي تواند اين گونه باشد :تلاش براي نهادينه كردن منافع و آرزوهاي مشترك در ميان اقشار جامعه .

رسيدن به وحدت ملي نيز مستلزم به کارگيبري راهكارهايي است كه در زير به بخشي از آن اشاره مي گردد:

1. تلاش در جهت كنار گذاشتن تعصبات قومي،قبيله اي، حزبي ، منطقه اي و...
2. تلاش در جهت شايسته سالاري و پرهيز از گرايشهاي سليقه اي در زمينه هاي گوناگون
3. پر هيز از جزم گرايي و انحصار طلبي تنگ نظرانه و اجازه باروري انديشه ها – تا آنجا كه اصول ومنافع ملي خدشه دار نگردد – 
4. پيشگيري از تضادها و منازعات سياسي و رقيب ستيزي و نيز توافق در اصول كلي حاكم بر روابط جامعه 
5. تلاش در جهت نهادينه سازي ارزشها و منافع مشترك در جامعه
6. تلاش در جهت كاهش فاصله گروههاي تاثير گذار جامعه بر مبناي احترام متقابل و نفي سركوب و تحقير در ميان آنان 
7. پذيرش نسبي تكثر در حوزه انديشه وعمل و رسميت بخشيدن به حقوق قانوني گروههاي نا همگن ، تا آنان نيز در سايه وحدت ملي هويت خويش را بازيابي و تعريف نمايند.
8. ايجاد روحيه نقد پذيري علمي در سايه برگزاري نشست هاي دوستانه افراد و گروهها.
9. تقويت هوشيارانه پيوند ملت و دولت و افزايش قانون گرايي و مشاركت مردم در عرصه هاي گوناگون .
10. هدايت افكار عمومي به سوي منافع ملي و فاصله گرفتن از منافع گروهي و جناحي.
11. آگاه سازي مردم از ترفندهاي دشمنان در راستاي خاموش ساختن شعله هاي بيداري اسلامي و اتحاد شكني .
12. پاي بندي همه گروههاي وفادار نظام به قانون اساسي جمهوري اسلامي به عنوان منشور اتحاد ملت مسلمان ايران.